Wie regelmatig in het buitenland is geweest, heeft het vast weleens gezien: plaatsnamen in een andere taal. Zo hoef je bijvoorbeeld in Italië niet op zoek te gaan naar borden die je leiden naar Florence (Firenze) en ook wie in Franstalig gebied rijdt, kan tevergeefs lang zoeken naar de bewegwijzering met Bazel (Bâle) erop. Hoe zit dat, wanneer vertalen we een plaatsnaam en welke regels gelden hiervoor?
In het Nederlands
Taal leeft, zo weten ze ook bij de Commissie Anderstalige Namen. Deze commissie bestaat echt en zij heeft meer invloed dat je misschien denkt. Haar leden ze geven advies over de schrijfwijze van buitenlandse aardrijkskundige namen. Dat doen ze aan de hand van meerdere wetten, besluiten en regels die voor het Nederlands zijn opgesteld. Ze houden zelfs rekening met aanbevelingen door de Verenigde Naties. Dat is niet niks. Laten we kijken naar wat dat voor Straatsburg inhoudt.
Straatsburg ligt in Franstalig gebied, maar er is een Nederlandse naam, een exoniem, voor deze stad. Deze naam is ook het gebruikelijkst en daarom adviseert de commissie om de Nederlandstalige variant te gebruiken. Je zult dan dus ook ‘Straatsburg’ terughoren in het NOS-journaal en in kaarten van bijvoorbeeld Google Maps.
Dit betekent echter niet dat er nog veel mensen zijn die de Franse of Duitse benaming gebruiken. Dat is ook niet zo gek: Straatsburg heeft zowel in Franstalig als in Duitstalig gebied gelegen. Misschien is je ook wel opgevallen dat in Straatsburg de straatnaamborden ook in twee talen geschreven zijn. Namelijk in het Frans en in het Elzassisch.
Twee talen op de borden
Wie in Nederland wat meerdere provincies heeft gezien, weet dat dit ook in Nederland geen uitzondering is. Zo zijn in Friesland en Limburg de plaatsnamen vaak in het Fries en Limburgs aangegeven. Vaak wordt dat door mensen die niet uit deze provincies komen, gezien als iets grappigs of leuks, maar het zorgt er wel voor dat deze lokale talen levend blijven.
Naast Limburg en Friesland kent Nederland nog een plaats met meertaligheid op de borden, namelijk Schiphol. Daar is besloten om zo veel mogelijk te werken met Engelstalige bebording, symbolen en waar nodig of passend gebruik te maken van het Nederlands. Het Engels zou namelijk gezien worden als lingua franca van ‘de reiziger’. Dat een andere wordt verkozen boven het Nederlands blijft een gevoelig puntje. Zo bleek uit de reacties die het tijdschrift Onze Taalontving na een artikel over het Engels op de borden op Schiphol.
La Belgique
In België is ook iets aparts aan de hand. De meeste Nederlanders zullen België kennen als tweetalig land, maar in feite zijn het er drie. Er wordt namelijk Nederlands (Vlaams), Frans (Waals) en Duits gesproken. Die laatste taal wordt maar in een klein gedeelte in het Oosten van het land gesproken. Nu zou je kunnen denken: dat maakt toch niet zo veel uit? Gewoon overal de taal op de borden zetten die er gesproken wordt. Dat ligt alleen iets complexer.
In België zijn er namelijk meerdere regeringen op verschillende niveaus en in verschillende gebieden/gemeenschappen. Dat maakt het ingewikkeld en omdat er gebieden zijn waar niet alle mensen dezelfde taal beheersen, is in België grondwettelijk vastgelegd dat in bepaalde gemeentes (faciliteitengemeentes) de voorzieningen ook in een tweede taal moeten worden aangeboden. In het Duitstalige deel betekent dit bijvoorbeeld dat er ook op veel vlakken Franstalige bebording, documenten en informatie moet zijn, aangezien de Duitstalige gemeenschap in Wallonië ligt. Volg je het nog?
Er gebeurt hier wel iets opvallends: veel Duitstaligen in dit gebied zijn het hier totaal niet mee eens en dat is terug te zien in de bewegwijzering en borden: hierop zijn Franstalige benamingen namelijk vaak bekrast, opdat alleen de Duitstalige nog leesbaar is. Kortom, de taal leeft hier, het speelt een grote rol en zomaar de taalregels aanpassen in België is nog altijd een gevoelige kwestie.
Wat kies ik zelf?
Wat je zelf het best kunt kiezen, is een beetje afhankelijk van het doelpubliek van je tekst. Over het algemeen kan je het best de lijst met Nederlandse woorden voor buitenlandse aardrijkskundige namen van de taalunie raadplegen. Staat er een Nederlandse variant in? Gebruik deze dan, want die is dan het meest gangbaar en wordt over het algemeen geaccepteerd. Dat is bijvoorbeeld het geval bij Aken (Aachen) in Duitsland.
Staat er geen Nederlandse pendant in de lijst? Dan kan je het best de naam in de oorspronkelijke taal laten staan. Dat is bijvoorbeeld het geval bij Clermont-Ferrand in Frankrijk.
Soms is het ook een geval van voorkeur of beleid. Je kunt dus niet stellen dat er eenduidige regels voor zijn, maar de adviezen kunnen je zeker helpen bij het maken van een keuze.
Ben jij zelf iets opvallends tegengekomen of heb je een vraag na het lezen van dit blog? Laat het dan hieronder weten in een reactie!
(Afbeelding: Travel vector created by freepik - www.freepik.com)
Interessant. Dit wist ik niet. Ik dacht altijd dat het eigenlijk ‘Strasbourg’ hoort te zijn (origineel) en dat wij Nederlanders er maar onze (informele) draai aan hebben gegeven.